جریانهای فکری مؤثر بر تاریخ‌نگری بلاذری در أنساب الأشراف
نویسندگان
چکیده مقاله:
أنساب الأشراف بلاذری از برجسته‌ترین آثار تاریخی سده سوم، با وجود روایت‌های پرشمار و مهمی که درباره وقایع صدر اسلام دارد، به طور شایسته مورد توجه محققان قرار نگرفته است. برخلاف رویکرد دینی بیشتر مورخان سده‌های نخستین به تاریخ، بلاذری پایبندی چندانی به تمام محورهای اندیشه اهل‌سنت ندارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده تا با بررسی روایت‌های أنساب الاشراف و مقایسه آن با آثار مورخان هم‌عصر، جریانهای فکری مؤثر بر تاریخ‌نگری بلاذری مورد شناسایی و ارزیابی قرار گیرد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بلاذری با وجود پایبندی به برخی عقاید اهل‌سنت همچون مشروعیت خلیفه، نظریه «عدالت صحابه» را قبول ندارد و به تفصیل از وقایع اختلاف‌برانگیزی چون سقیفه، قتل عثمان، جنگ جمل و نظایر اینها بحث می‌کند. به علاوه، او در تنظیم مطالب کتابش متأثر از نسب‌نگاران پیش از خود است و شاعر بودنش نیز سبب توجه ویژه او به مسائل ادبی همچون شعر و داستان شده‌است؛ به طوری که می‌توان أنساب الأشراف را از منابع مهم ادبیات عرب دانست. فصل‌‌بندی برخی مطالب أنساب الأشراف به تأسی از اخباریان صورت گرفته‌است؛ هرچند بلاذری برخلاف ایشان، به جای قصص به اخبار اجماعی اصالت داده‌است. ارتباط بلاذری با دربار عباسی به عنوان «ندیم» و «کاتب» نیز در ارائه تصویری مثبت از بنی‌عباس و گزینش برخی روایت‌ها نمایان است.
منابع مشابه
علوم انسانی اسلامی در ایران: واکاوی نقش جریانهای فکری پیش از انقلاب در شکل گیری آن
پس از انقلاب اسلامی در زمینۀ اسلامی‌سازی علوم انسانی در ایران مباحث فراوانی صورت گرفته است. در این پژوهش زمینه‌هایی که موجب مطرح شدن چنین بحثی در میان اندیشمندان، دانشگاهیان و به‌طور کلی در سطح جامعۀ ما شده، بررسی شده است. ریشه‌های این موضوع به تحولی فکری باز می‌گردد که به‌تدریج از اواخر دهۀ 1320 شمسی در نگرش و بینش دینی اقشار تحصیل‌کرده و روشنفکر جامعه از یک‌سو و برخی روحانیان نواندیش از سویی ...
متن کاملورود اخبار تاریخی به انساب نگاری های دوره اسلامی تا پایان سده سوم هجری: مراحل و انگیزه ها
قوم عرب از دیرباز به مقوله «نسب» به دلیل اثبات هویت و تفاخرات قبیلهای توجه خاصی داشت. با ظهور اسلام و تأکید آن بر هویت و مساوات همه انسانها، به‌طور موقت از این توجه کاسته شد؛ اما بعد از رحلت پیامبر(ص) بنا بر عواملی چون تمرکز قدرت، توسعه قلمرو حاکمیت و... به تدریج انگیزههای جدیدی برای توجه به نسب پدید آمد و انسابنگاری یکی از گونههای مهم در تاریخنگاری دوره اسلامی گردید. در شرایطی که هدف اص...
متن کاملگونه شناسی جریانهای فکری (دینی) از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی
بحث اصلی در این نوشتار بررسی چگونگی برخورد متفکرین دینی با وجه اندیشهای تمدن غرب (مدرنیته) است. بنابراین، مبنا و اساس بحث در حوزة تاریخ اندیشه و پرداختن به آرا و عقایدی است که به گونهای به نحوه و شیوه‌های رویارویی فکری یا تعامل اندیشمندان ایران با جریان اندیشة گسترشگرای مغرب زمین (تجدد) وگونه شناسی آنها مربوط میشود.در این نوشتار تلاش شده است ضمن برر...
متن کاملبررسی برخی داستانهای کوتاه گلشیری با توجه به جریانهای فکری معاصر
از همان آغاز نگارش و ظهور تفکر و اندیشه، این دو در هم تاثیر و تاثر داشتند که با توجه به زمانها و مکانها، متفاوت و مختلف بوده و هست. این امر در ایران نیز کم و بیش جاری و ساری است و شاید بتوان گفت در صد و اندی سال اخیر بیشتر مشهود گردیده و اخیراً تحت عنوان جریانهای فکری جاافتاده است. بی شک در این میان، نثر جایگاه خاص خود را دارد که نویسندگان ایرانی با بهره گیری از اندیشه های خود و همچنین دیگر نوی...
متن کاملگونه شناسی جریانهای فکری ایران و عرب؛ گام نخست برای گفتگو
واقعیت تلخ رویاروییهایی درونی که امروزه جهان اسلام بدان دچار است، بسیاری از اندیشمندان را به چاره اندیشی واداشته است. گره‌گشایی از وضعیت موجود هیچ راهی جز گفتگو ندارد. این نوشتار پس از مروری بر مفهوم گفتگو و برخی ویژگیهای آن، با تکیه بر تجربة زیسته (Lived Experience) به اهمیت گفتگوی ایرانی ـ عربی و زمینه های آماده برای موفقیت آن و قابلیت تعمیم الگوی این گفتگو برای همة دیگر انواع گفتگوها در امت ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 1 شماره 27
صفحات 87- 108
تاریخ انتشار 2017-10
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی برای این مقاله ارائه نشده است
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023